Door Cilia Pothast – Espresso macchiato. Latte Macchiato. Flat white. Cortado. Dit zijn begrippen die voor barista’s normaal zijn, maar voor koffiedrinkers kan zorgen voor keuzestress. Sommige lijken op elkaar qua naam, maar zijn een wereld van verschil als het gaat om smaak. En dan krijg je soms ook nog eens de keus uit soort bonen. Geen zorgen, want ik ga jullie vandaag helpen hoe je een koffie kiest die perfect aansluit op jouw smaak.
Ga snel naar:
Verschillende soorten koffie
De koffies op de menukaart hebben allemaal als basis espresso. Ze worden tenslotte gemaakt met behulp van een espressomachine. De hoeveelheid melk en melkschuim dat wordt toegevoegd aan de espresso (dus verhouding melk en koffie) bepaalt hoe de koffie uiteindelijk heet. Een dubbele cappuccino is dus in verhouding niet sterker dan een enkele, maar is groter en zou dezelfde verhouding moeten hebben. Een dubbele cappuccino wordt gemaakt met twee espresso’s, dubbel zoveel melk en in een groter kopje. Melkkoffies kan je van het sterkst (weinig koffie in verhouding tot melk) naar het minst sterk als volgt ordenen: espresso macchiato – cortado – flat white – cappuccino – latte/koffie verkeerd – latte macchiato.
De verschillende soorten koffie worden als volgt gemaakt:
- Espresso macchiato
Je hebt een droge en een natte versie. De droge versie komt het vaakst voor en betekent dat er melkschuim op de espresso geschept wordt. Bij de natte versie wordt er een beetje melk en melkschuim in de espresso geschonken.
- Cortado en flat white
Deze twee lijken op elkaar en staan zelden beide op de kaart. Vaak is een cortado een klein glaasje of kopje gevuld één espresso en tot de rand met melk(schuim). Flat white is altijd een normaal (cappuccino)kopje met twee espresso’s en tot de rand gevuld met melk(schuim). Een dubbele cortado heeft veel weg van een flat white, omdat deze ook geserveerd wordt in een (cappuccino)kopje met twee shots espresso. Echter heeft de flat white, in theorie, minder melkschuim dan een cortado. Je snapt misschien dat, wegens dit kleine verschil, de dubbele cortado achterwege gelaten wordt.
- Cappuccino
Deze heeft eigenlijk geen uitleg nodig. Er wordt in een kopje één espresso gedaan en vervolgens wordt er melk(schuim) toegevoegd tot de rand.
- (Cafe) latte/koffie verkeerd
Een cafe latte en koffie verkeerd is hetzelfde. Hiervoor wordt een groot kopje (mok) gepakt. Vervolgens wordt hier wordt ook één espresso in gedaan en melk(schuim) toegevoegd tot de rand. Er zit dus evenveel koffie in als een cappuccino, maar er zit meer melk bij.
- Latte macchiato
Aan deze wordt niet alleen meer melk toegevoegd, maar de volgorde is ook anders en er wordt altijd een glas voor gebruikt. In een groot glas wordt melk en veel melkschuim toegevoegd tot het glas (bijna) vol zit. Als melk net opgeschuimd is, zit het schuim nog goed vermengd met de melk. Door het glas met het opgeschuimde melk even te laten staan, laat het schuim los en komt het boven drijven. Nu pas wordt de espresso toegevoegd en krijg je de kenmerkende drie lagen.
Naast koffies die op espresso zijn gebaseerd, kan je in sommige Specialty Coffee zaken ook filterkoffie/slow coffee vinden. Deze filterkoffies smaken anders dan wat je gewend bent. Ze worden gemaakt van een zeer lichte koffiebranding en heel licht gezet. De smaken zijn daardoor bijna vergelijkbaar met thee. Deze koffies kunnen heel smaakvol zijn en heel zoet.
Melksoorten
Tegenwoordig heb je naast verhoudingen ook nog de keuze uit melksoorten. Veel gebruikte op het moment zijn: koe-, soja-, amandel-, kokos- en havermelk. Koemelk zijn we allemaal bekend mee en bevat veel eiwitten en vetten. Dit zorgt ervoor dat koemelk heel fijn geschuimd kan worden en heel romig is. Er zijn koemelk soorten die nog romiger zijn dan andere, hiervan is melk van Jersey koeien een goed voorbeeld. Omdat vetten van belang zijn bij de romigheid, wordt bij voorkeur volle melk gebruikt. Ook heeft verse melk mijn voorkeur boven houdbare melk. Mijn belangrijkste argument is dat het beter smaakt. Daarnaast merk ik dat het net wat beter en mooier schuimt omdat het gepasteuriseerd is in plaats van gesteriliseerd.
Naast koemelk kennen we ook plantaardige varianten. Deze zijn een milieuvriendelijkere en lactosevrije optie. Plantaardige melksoorten hebben een lager vet- en eiwitgehalte. Dit zorgt ervoor dat het moeilijker is om deze melk romig op te schuimen. Dit kan een nadeel zijn als je van mooie volle romige schuim houdt, maar ze kunnen qua smaak juist net iets beter zijn (minder weeïg en iets zoeter). Voor een standaard melkkoffie gaat mijn voorkeur uit naar de havermelk, omdat deze wat zoeter is en weinig bijsmaken heeft. Soja melk heeft een bijzondere smaak, die je ook terug proeft in je koffie. Amandel- en kokosmelk zijn voor mij een verassende variatie op mijn koe- of havermelk koffies.
Boonsoorten
De ene koffieboon is de andere niet. Dit heb je vast al eens gemerkt terwijl je in een “Specialty koffie” zaak bent geweest. Zo hebben de branding, land van herkomst en verwerking grote invloed op de smaak:
- Branding
Een donker gebrande koffie smaakt vooral bitter en verdoezelt de smaken die de boon zelf heeft. Deze type branding wordt om die reden vaak toegepast op goedkope koffiebonen die van minder kwaliteit zijn. Dit is uiteraard niet altijd zo, het kan ook een kwestie van smaak zijn. Een lichter gebrande koffie laat iets meer de natuurlijke smaak van de boon naar boven komen. Deze type branding zorgt voor minder bitters en meer zuren. - Land
De grond waar een koffieplant in groeit en het (micro)klimaat wat daar heerst heeft grote invloed op de smaak. Koffies uit Brazilië zijn vaak zacht en lijken qua smaak op chocolade en noten (smaaktonen). De tegenhangers zijn koffies uit Ethiopië. Deze koffies hebben weinig bitters, hebben veel verschillende (fruitige) smaken en hebben vaak een zuurtje (aciditeit). Koffies uit Azië zijn dan weer vaak kruidig.
- Verwerking
De twee hoofdmanieren van verwerken zijn ongewassen (natural of unwashed) en gewassen (washed). Het laatste is de meest conventionele manier en komt dus het vaakste voor. Grofweg zit het grootste verschil in de manier waarop de boontjes na het plukken gedroogd worden in de zon. Met de ongewassen manier laten ze de koffiebes tijdens het drogen om de koffieboon zitten. Bij de gewassen manier doen ze dit zonder de bes. De fermentatie van de bes om de boon zorgt ervoor dat de koffie zachter, zoeter en misschien zelfs wijnachtig smaakt. Met de gewassen methode hebben we een koffie die we gewend zijn: helder in smaak en kan wat scherp zijn.
Ik hoop dat de volgende keer als je in een koffiezaak staat, de keuze iets makkelijker is geworden. Het blijft in het begin altijd zoeken naar jouw smaak en jouw smaak tussen verschillende soorten koffie, melk en bonen kan altijd weer veranderen. Schroom niet om de barista te vragen naar de koffies. Barista’s met een passie voor koffie weten er veel over te vertellen en helpen je graag verder.
Ben je na het lezen van dit artikel over verschillende soorten koffie, melk en bonen nieuwsgierig geworden naar meer? Bekijk dan hier alle artikelen geschreven door Cilia.
Volg Cilia op Instagram (@baristacilia) en haar eigen koffiemerk (@soetkoffie). Bezoek ook de website van Soet Koffie (klik).
Pingback: Foodie favorieten 05.2019: nieuwe rubrieken, een jeugdherinnering en mijn werkplek in huis - StudioKOOK